Mercek Altında | Uzlaşı ve çözüm kapısının kapatılması ve tam güvenlik kontrolüne yönelme

22 Ekim Perşembe akşamı Şam Müftüsü Şeyh Muhammed Adnan Afyonî ve Uzlaşma Komitesi Başkanı Adil Mısto’nun içinde bulunduğu araca Şam'ın batı kırsalındaki Kudsaya kentinde bombalı saldırı düzenlendi. Saldırıda Afyonî ve Mısto hayatını kaybetti. 

Saldırının sorumluluğunu henüz kimse üstlenmedi. Ancak saldırının, Suriye Halk Meclisi'nin uzlaşma komisyonunun ilgası için oylama yaptığı gün gerçekleşmiş olması, dikkat çekici. Bu da saldırının faili, göndermek istediği mesajlar ve hedefleri hakkında spekülasyonlara sebep oldu. 

Uzlaşı süreçlerinin 2012 yılı başında İran tarafından ortaya atıldığını ve rejime askeri desteği sırasında yandaşları aracılığıyla olabilecek en etkili şekilde bunu başarmaya çalıştığını söylemek gerekiyor. Ancak bu konuda kayda değer fiili bir başarı elde edemedi. Rusya'nın bu stratejiyi geliştirmesi, askeri baskı ve siyasi hareketin donukluğunun yanı sıra paralel sosyal faktörlerle bunu desteklemesi, Der’a, Şam ve kırsalında çeşitli uzlaşı anlaşmalarının imzalanmasında en önemli etkenler oldu. 

Pratikte uzlaşı süreçlerini kuşatan bağlam ve uzlaşıya katkıda bulunan kişilere yönelik rejim veya silahlı gruplar tarafından gerçekleştirilen saldırılar, çeşitli dahili dosyalarda çıkarlarını desteklemek ve etki alanını genişletmek adına uzlaşı dosyasını kapatma ve rejime bağlı güvenlik ve askeri birimlerde İran kanadını güçlendirerek içerideki durumu kontrol altına alma yönünde fiili bir eğilimin varlığına işaret ediyor.  

Uzlaşı süreçlerinde öne çıkan kişilere yönelik suikastlar, İran tarafında dini, güvenlik veya sosyal açıdan bundan faydalanacak yeni bir ağın kurulmasını ve sağlamlaştırılmasını etkileyebilir. Bu da İran’ın, özellikle de Şam ve kırsalı ile işgal altındaki Golan sınırlarına yakın olan Der’a ve Kuneytira vilayetleri gibi kendisi için stratejik önceliğe sahip uzlaşı bölgelerinde sosyal nüfuz politikası, askeri varlığını güçlendirme ve demografik değişim politikalarına fayda sağlayacaktır.  

Özetle Rusya'nın önderlik ettiği uzlaşı süreçleri, üzerinde anlaşılan şekliyle tam olarak gerçekleşmedi. Çünkü İran'a sadık güvenlik ve askeri taraflar, uzlaşı anlaşmalarında hataların meydana gelmesine katkı sağladı. Bunların sonuncusu da Şam ve kırsalında uzlaşının en önemli sembollerinden birini hedef almalarıydı. Bu ise bu tarafların, bu dosyayı kapatmaya ve güvenlik kontrolünü tamamen güçlendirmeye çalıştığını gösteriyor.

Analiz ve Düşünce Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi