15 Ağustos 2023’te Kahire, Suriye rejimi Dışişleri Bakanı Faysal el-Mikdad’ın da katıldığı Arap Bakanlar İrtibat Komitesi’nin ilk toplantısına ev sahipliği yaptı. Toplantı Eylül ayında Arap Birliği’nin bakanlar düzeyindeki olağan 160. toplantısı öncesinde gerçekleşti. Toplantının sonuç bildirgesi çoğunlukla Amman Deklarasyonu ve Arap Birliği Konseyi’nin 19 Mayıs 2023 tarihli 822 sayılı zirve düzeyindeki toplantısında alınan kararların tekrarından ibaretti. Bildirgede rejimin adıma karşılık adım yaklaşımına göre fiili bir başarı gösterdiğine değinilmedi.     

Arap Bakanlar İrtibat Komitesi, 1 Mayıs 2023 tarihinde yayınlanan Amman Deklarasyonu uyarınca, çıktılarının uygulanmasını takip etmek üzere kuruldu. Komite Ürdün, Suudi Arabistan, Irak, Lübnan, Mısır ve Arap Birliği genel sekreterinden oluşuyor. Arap Birliği, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 2254 (2015) sayılı kararıyla uyumlu ve Arap Birliği Konseyi’ni çalışmaların sonuçlarını bilgilendirecek şekilde adıma karşılık adım yaklaşımına göre Suriye krizinin bütün sonuçlarını çözecek kapsamlı bir çözüm bulmak amacıyla rejimle doğrudan diyalogu sürdürme çağrısında bulundu.      

Rejim, Kahire toplantısında Arap Bakanlar İrtibat Komitesi’ne Anayasa Komitesi toplantılarının Umman Sultanlığı’nda yapılmasını teklif etti ve Arap bakanlara bir sonraki turun orada yapılmasını kabul ettiğini bildirdi. Ancak Anayasa Komitesi toplantılarının Cenevre’de yapılmasına devam edilmesi gerektiği konusunda açık bir tavır sergileyen BM ve Suriye muhalefetinden bu konuda onay almalarını istedi. Batılı ülkeler de Anayasa Komitesi toplantılarının Cenevre’de devam etmesi fikrini destekliyor. Çünkü toplantı yerinin değiştirilmesinin, Ukrayna savaşından sonra Batı’nın ambargosuna uğrayan ve Anayasa Komitesi çalışmalarını durduran Rusya için bir kazanç olduğunu düşünüyorlar.     

Arap Bakanlar İrtibat Komitesi, Amman Deklarasyonu’nun uygulanması için rejime yeni teklifler sundu. Ancak belirli bir zaman çerçevesi veya kararlara uyulmaması durumunda katı sonuçlar belirlemedi. Rejim de Kahire toplantısı sırasında Mayıs ayının başındaki Amman toplantısında kendisinden istenen vaat ve verilen taahhütlerle ilgili herhangi bir şey sunmadı. Hatta eski dışişleri bakanı Velid el-Muallim’in ifade ettiği “ayrıntılara boğma” şeklindeki geleneksel yaklaşımının devamı olarak tartışmaları güvenlik meselelerinden siyasi meselelere sürükleyerek Arap bakanlar irtibat komitesini hedeflerinden uzaklaştırmaya çalıştı.      

Yani rejimin Anayasa Komitesi çerçevesinde siyasi süreçte Arap ülkelerinin rolünü kabul etme isteğini göstermesi sadece şekilsel ve görünüşte kalıyor. Rejim kendisine dayatılan ve girmeye mecbur kaldığı bütün çözüm süreçlerindeki davranışı, temelde erteleme ve herhangi bir zaman dilimine uymamaya dayanıyordu. Bu da Astana sürecinin 20, Cenevre’nin 9, Anayasa Komitesi’nin ise 8 defa toplanmasına neden oldu. Bu nedenle çalışmalarına yeni başlayan Arap Bakanlar irtibat komitesinin kaç defa toplanacağı bilinmiyor.     

Kahire toplantısı, rejimin Amman Deklarasyonu’nun sonuçları ve Arap Birliği’nin kararlarını uygulama hususunda gösterdiği tavra karşı Arap ülkeleri (en azından Suudi Arabistan ve Ürdün) arasında memnuniyetsizlikle sona erdi. Bu durum Arap basınının yorumlarında açıkça görüldü. Bu memnuniyetsizlik gelecek ayın başında düzenlenecek olan Arap Birliği’nin bakanlar düzeyindeki toplantısından önce veya sırasında resmi tavırlara dönüşebilir.     

Son olarak Kahire toplantısının sonuçları, Suriye muhalefetini bir açıklama yapmaya ve Anayasa Komitesi toplantılarının Umman Sultanlığı’nda veya Cenevre dışında başka bir yerde yapılmasını reddetme konusundaki tavrını teyit etmeye ve BM’den bu konuda bir açıklama talep etmeye zorlayacaktır. Bu şekilde rejimin erteleme ve engelleme yaklaşımıyla Suriye’de yeni Arap rolünü kullanmasının önünü tıkayacaktır.