Katar Kalkınma Fonu ile Ürdün Enerji ve Maden Kaynakları Bakanlığı, Suriye'ye, 400 megavat elektrik üretmeye yetecek günlük yaklaşık 2 milyon metreküp doğal gaz verileceğini duyurdu.

Katar Kalkınma Fonu tarafından finanse edilen hibe kapsamında, sıvılaştırılmış gazın Katar'dan gemilerle Ürdün'ün Akabe limanına nakledilmesi öngörülmektedir. Nakledilen bu gaz, Suriye'deki Deyr Ali istasyonuna bağlanan Arap Gaz Boru Hattı'na pompalanmaya uygun hale getirilerek gaza dönüştürülecektir.

Doğalgaz elektrik hibesinin kapsadığı alanlar

Prensip olarak, Suriye'deki genel elektrik şebekesine elektrik verilebilir ve buradan tüm ülkeye elektrik sağlanabilir. Ancak teknik olarak elektrik verilen saatlerdeki artışın öncelikle Şam ve kırsalı ile Süveyda ve Dera'yı etkilemesi beklenmektedir.

Türkiye'nin Suriye'ye 500 megavat elektrik sağlama sözü vermesi, ülkenin kuzey ve batı bölgelerini büyük ölçüde etkileyebilir ve bu adımın önümüzdeki üç ay içerisinde atılması beklenmektedir.

Hibenin yararlanıcılara yansıması

Bu hibe, doğrudan Deyr Ali santraline giden boru hatlarına gaz şeklinde pompalanarak elektrik sektörüne doğrudan yansıyacak ve 400 megavatlık ek elektrik üretilecektir. Bu da Güney Suriye'deki şehirlere tahsis edilmesi halinde elektrik sağlanan saatlerde ek %50 artış anlamına gelmektedir. Örneğin, şu anda 4 saat elektrik verilen bir yerde, bu hizmet en az 2 saat uzayacaktır.

Hibe desteğinin Şam ve kırsalı, Dera, Kuneytire ve Süveyda'yı kapsayacak şekilde daha geniş bir alana dağıtılma potansiyeli göz önüne alındığında, hibe sayesinde çalışma saatleri en az %25 oranında artacaktır.

Gelecekte hibelerin artması konusundaki beklentiler

Katar'ın ileride ikinci aşamada bu hibe kapsamında sağlanan gaz miktarını mevcut miktarın iki katına çıkarması beklenmektedir. Bu da, elektrik sağlanan saatlerin mevcut çalışma saatlerinin iki katına kadar artacağı anlamına gelmektedir.

Deyr Ali santralinin yaklaşık 1.500 megavat elektrik üretim kapasitesi bulunmaktadır. Santralin kapasitesini 2 bin 100 megavata çıkarabilecek henüz tamamlanmamış bir genişleme projesi bulunmaktadır. Bu da, tam kapasite çalıştığında Suriye'nin elektrik ihtiyacının en az üçte birinin karşılanması anlamına gelmektedir.

Buna paralel olarak,Suriye'nin kuzey, batı ve orta bölgelerini de kapsaması için ileride Halep Termik Santrali veya Zara Termik Santrali gibi istasyonlara tedarik sağlayacak olan Türkiye üzerinden gelecek sevkiyatların da yapılması beklenmektedir. Bu istasyonlar ağırlıklı olarak doğal gazla çalışmaktadır ve Suriye şebekesine doğrudan elektrik sağlamak için Suriye kıyılarında bir Türk ve Katar gemisi konuşlandırılabilecektir.

Ülke genelinde elektrik erişiminde karşılaşılan zorluklar

Asıl sorun elektrik dağıtım şebekesindedir. Özellikle ülkenin kuzey, doğu ve merkezinde çok sayıda elektrik trafosu arızalıdır. Bu da, tek sorunun sadece istasyonlar için gaz temin edilmesi olmadığı anlamına gelmektedir. Ancak arızalı trafoların bakımı, değiştirilmesi ve iletim hatlarının uzun saatler boyunca elektrik taşıyabilecek şekilde bakımı ve yenilenmesi için hibe sağlanması gerekebilir. Bu boşluk, hükûmetin yanı sıra dışarıdan sağlanan hibeler, sivil toplum kuruluşları ve yerel örgütler tarafından da doldurulabilir. Bu da böyle bir adımın Suriye geneline yansıması için önümüzde yaklaşık bir yıllık bir sürecin olduğu anlamına gelmektedir.

Katar'ın uygulama ortakları

Bu adımda tarafların çıkarları belirgin bir şekilde bir araya gelmiş durumdadır. Çünkü herkesin öncelikli olarak istikrarı desteklemeyi hedeflediğini görmekteyiz. Bu hedef, nakit yerine, Suriye halkının yaşam koşullarını destekleyen, meskenlerde elektrik kullanımı ile ticari ve endüstriyel kullanım için elektrik hizmetlerini iyileştirecek olan ayni hibe sağlanmasıyla gerçekleştirilecektir.

Böyle bir konuda birden fazla tarafın çıkarlarının örtüşüyor olması dikkat çekicidir. Bu, Katar Kalkınma Fonu'ndan sağlanan bir hibe olmasına rağmen, uygulama ve izleme, Ürdün Enerji ve Maden Kaynakları Bakanlığı'nın gözetiminde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından da gerçekleştirilecektir. Sonraki adımlarda, Elektrik Bakanlığı, Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ve ülkenin büyük üretim santralleri gibi salt hizmet özelliği taşıyan kamu kuruluşlarının yanı sıra, Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı gibi diğer tarafların da katılımını görebileceğiz. Bu durum, söz konusu adımın çok önemli olduğunu, önemli oranda kontrol ve gözetime tabi olduğunu göstermektedir. Ayrıca, kamu kuruluşları ile çevreleri arasındaki ilişkiyi, kamu iş birliği, ortaklık ve hizmet alışverişi çerçevesinde yeniden yapılandıracaktır.