Dera ili, 2023 Ağustos ayı sonundan bu yana devam eden Süveyda’daki hareketliliğe paralel örgütlenmeye yönelik bazı adımlara sahne oluyor. Dera’daki merkezi komiteler kendi aralarında daha büyük bir koordinasyon ve iş birliği mekanizması kurmaya çalışıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde ikamet eden Deralı bazı kişiler, ille ile ilgili işleri yönetecek sivil bir konsey oluşturmaya çalışıyor. Bu adımlar birbirinden bağımsız olsa da Suriye rejiminin ve İranlı milislerin mevcut koşulları istismar etmesinin önünü geçmesi ve Süveyda’daki hareketliliğin ardından gelmesi açısından kesişiyor.

4 Kasım’da Dera’nın batı kırsalındaki merkez komitenin çağrısı üzerine Tafes şehrinde bir toplantı düzenlendi. Bu toplantıda eski muhalif gruplardan yerel askeri liderler de yer aldı. Bunların bir kısmı halihazırda Suriye rejim güçleri, güvenlik birimleri ve Rus güçleri ile çalışmaları koordine ediyor. Toplantıya ayrıca doğu kırsalı Dera’l-beled’deki merkezi komitelerin temsilcileri katıldı.

Toplantıda, ülkedeki kaosu ve istikrarsızlığı derinleştiren iç anlaşmazlıkların sonlandırılması, Süveyda’daki hareketlilikten sorumlu olanlarla tam iş birliği ve koordinasyonun artırılması, bazı isimlerin BM’yi ziyareti, önümüzdeki görüşmelerde gerekli mekanizmaların oluşturulması, DAEŞ üyelerinin takip edilmesi bahanesiyle rejim ve İranlı milislerin Suriye’nin güneyine daha fazla nüfuz etmesinin engellenmesi ve bölgedeki zorlu yaşam koşullarından faydalanarak asker toplama operasyonlarına engel olunması gibi konular tartışıldı.

2 Kasım’da ABD’de ikamet eden bazı bağımsız isimler tarafından, Dera İli Yüksek Konseyi’nin kurulduğu duyuruldu. Ancak bu henüz oluşum aşamasında olan bir proje ve bölge halkının, ildeki mevcut şartlardan yararlanarak kendisini temsil edecek tarafları bulma çabalarının varlığına işaret ediyor.

Ukrayna’da savaşın başlamasından bu yana İran, Suriye’nin güneyindeki varlığını ve etkinliğini artırmaya başladı. İran, Şeyh Miskin’deki 24. Tümene bağlı 82. Tugay, Neva’daki 5. Mekanize Tümene bağlı 112. Tugayı ve Genel Komutanlığa doğrudan bağlı 61. Tugay ile Sanameyn merkezli ve Dera’nın geneline yayılmış olan 9. Tümen gibi birçok askeri birliğin kontrolünü ele geçirdi ve onlara sürekli takviye gönderiyor.

Aslında Sekizinci Tugay Merkez Komiteleri’nin Tafes toplantısına ve sonrasında yapılacak toplantılara davet edilmesi, rejimin ve İranlı milislerin suikast, adam kaçırma ve çeşitli güvenlik eylemleri gibi eylemleri istismar etmesine son vermek amacıyla kurulmaya çalışılan koordinasyon mekanizmasının başarısının sağlanması için büyük ölçüde il ve ilçelerinin temsil edilmesi ihtiyacıyla bağlantılıdır. Ayrıca Dera’daki yerel güçlerin, gelecekte Süveyda ile koordinasyon sağlamak istemesi halinde Sekizinci Tugay’ın da katılımı gerekli görülüyor. Bu durum, öncelikle Dera ile Süveyda halkı arasındaki sorunların çözülmesini gerekiyor.

Dera’daki yerel güçler, Suriye’nin güneyindeki rollerini ve varlıklarını yeniden aktif hale getirmek için attıkları iddialı adımların başarısını garanti almak noktasında büyük zorluklarla karşı karşıya. Özellikle de İran, hücreler oluşturarak, suikastlar düzenleyerek, askeri birimleri kontrol ederek ve milislerini konuşlandırarak Suriye’nin güneyindeki ortamı tamamen kontrol etmeye çalışmaktan vazgeçmeyecektir.

Sonuç olarak Dera’daki yerel güçler, mevcut yerel ve bölgesel koşullar ışığında kendilerini sahnede önemli bir aktör olarak kabul ettirmeye katkıda bulunabilecek fırsatlara sahip. İran’ın güneydeki nüfuzunu kontrol altına almak için aralarındaki koordinasyon ve örgütlenme çabalarının, Rusya tarafından memnuniyetle karşılanması pek olası değil. Ancak Dera’daki merkezi komitelerin toplantıları, sahnedeki iç değişimi sağlamak için yeterli değil. Ayrıca ili temsil eden sivil bir oluşumun tesisi için yurtdışındaki sivil ve siyasi faaliyetlerin gerçekleştirdiği hareketlerle koordinasyon veya iletişimin olması gerekiyor. Çünkü bu durum, adımların hedefleri Süveyda hareketi ile kesiştiği için, uluslararası ve yerel tarafların mevcut harekete ciddi bakmalarına neden oluyor.