Mercek Altında | Suriye Halk Meclisi'nin genel bütçe taslağını görüşmesine ilişkin notlar 

Suriye Halk Meclisi 1 Kasım 2020'de Maliye Bakanı'nın katılımıyla 2021 bütçesi taslağını görüşmeye başladı. Görüşmelerin 3 Kasım 2020 tarihine kadar devam etmesi bekleniyor.

Suriye rejimi başkanı tarafından geçen ay sonunda onaylanan ve Halk Meclisi'ne gönderilen bütçe, 8,5 trilyon Suriye lirası (3,6 milyar ABD doları) tutarında. Bütçe taslağının detayları, Halk Meclisi tarafından onaylanmadan önce Halk Meclisi Bütçe Komisyonu tarafından görüşülmüştü. 

Görünüşe göre bütçe en geç bu hafta veya önümüzdeki hafta içinde Halk Meclisi'nden geçecek ve 2021 mali yılı için resmi bütçe olarak kabul edilecek. Burada bütçeyle ilgili üç temel değerlendirme yapmak mümkün:

1- 8,5 trilyon ile kabul edilen cari mali bütçe, Suriye lirası cinsinden değerlendirildiğinde Suriye tarihinde en büyük bütçe ancak diğer yandan döviz cinsinden en düşük bütçelerden biri olarak kabul ediliyor. Örneğin 2020 bütçesi 4 trilyon Lira idi. Bu da yaklaşık 9 milyar dolara karşılık geliyor. 2019 bütçesi ise yaklaşık 3,8 trilyon lira (yaklaşık 9 milyar dolar) olarak gerçekleşmişti. Onaylanan bütçe ise liranın cari kuruna (1 dolar 2350 lira) göre 3,6 milyar doları geçmiyor. Önümüzdeki yıl bütçe değerinin daha da düşmesi bekleniyor. Bu da bu bütçenin gerçek gücünde bir azalma anlamına geliyor.

2- 2021 bütçesinde açıklanan açık, 2,4 trilyon Suriye lirası (yaklaşık bir milyar dolar) veya toplam kaynakların yaklaşık %30'u olarak görülüyor. Ancak yatırım kaynaklarını 2,5 trilyon lira (1,1 milyar dolar) olarak öngören bütçede bahsi geçen kaynaklar, Maliye Bakanı'nın belirttiği gibi, mevcut ekonomik koşullar, savaşın ve Suriye'nin içinde bulunduğu krizin sona ermesi gibi şartlarda iyileştirmeye dayalı bir rakam. Bu nedenle bu rakamın hepsinin değil, yarısından biraz fazlasına, yani yaklaşık 1,5 trilyon Suriye lirasına (550 milyon Dolar) ulaşılması bekleniyor.

Cari gelirlerin de Suriye ekonomisindeki önemli toparlanmaya dayanılarak 3,4 trilyon lira (yaklaşık 1,5 milyar dolar) olması bekleniyor. Geçen yıl bu rakam, bir trilyon Suriye lirasından (430 milyon dolar) azdı. Gelecek yıl gelirlerin de en fazla 2 trilyon lira (860 milyon dolar) olması bekleniyor.

Bu nedenle, 2021'deki gerçek açığın 4,8 trilyon Suriye lirasını (yaklaşık 2 milyar doları) aşması bekleniyor. Devletin temel mallar ve projelerin uygulanması için destek sağlamada yetersiz kalması ve belki daha az ölçüde çalışanlara maaşların -ki ödemede gecikme olabilir- ödeyememesine tanık olabiliriz. 

Ayrıca 2020 yılı bütçesindeki uygulama oranlarını ve gerçekte ne kadarının harcandığını takip etmek gerekiyor. 4 trilyon değerindeki 2020 yılı bütçesinin büyük bir kısmı, rejim hükumetinin özellikle de gerekli gelirlerin sağlamada yaşadığı zor şartlar nedeniyle harcanmadı. Örneğin Halk Meclisinde görüşülen ekonomiyle ilgili açıklamada yatırım projelerinin uygulanma oranının %23 olduğu görülüyor.  Suriye rejimi Hükumeti, ihtiyaçlarını karşılama konusunda sıkıntı yaşadığı için gelecek dönemde daha fazla zorlukla karşılaşması bekleniyor. Mevcut bütçe de Suriye rejimi hükumetinin hala kontrolü elinde tutabildiğini kanıtlamak, Suriye'deki idari ve ekonomik sahayı kontrol ettiğini kanıtlamak ve medya için büyük ölçüde şişirilmiş bir rakam.

Analiz ve Düşünce Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi