Mercek Altında | Suriye’de buğday
Sezonun başlamasıyla yeni çatışma kapıları açılıyor

Mart ayının ortalarında Suriye rejimi Bakanlar Kurulu bir kilo buğdayın fiyatını 900 Suriye lirası olarak belirledi. Bir önceki sezonda resmi fiyat 800 lira idi. Suriye rejimi teslimat priminin nihai değerinin müzakeresi konusunda görüşmeye açık olarak her ton için teslimat primi de veriyor.

Özerk Yönetim Mayıs ortasında doğrudan çiftçiden alış fiyatını 1.150 Suriye lirası, Suriye Geçici Hükumeti ise alış fiyatını Haziran ayının başında açıkladı ve yaklaşık 1.000 Suriye lirası olarak belirledi. Bununla birlikte Geçici Hükumet ödemeyi dolar ile yapacak. Bu da Hükumeti, buğday alan diğer alıcılardan farklı kılan bir husus. 

Suriye'de buğday ihtiyacının bu yıl için yaklaşık iki milyon ton olması bekleniyor. Suriye muhalefetinin kontrolündeki bölgelerde buğday üretimi yaklaşık 150.000 ton iken yıllık ihtiyacının yaklaşık yarım milyon ton olduğu tahmin ediliyor. Bununla birlikte Kurtuluş Hükümeti’nin kuzeybatıda kontrol ettiği bölgelerde bildirilmeyen başka miktarlar olduğuna inanılıyor. Ancak bu miktarın bu sezon için yaklaşık 35.000 tonu geçemeyeceği öngörülüyor.

Suriye'nin kuzeydoğu bölgeleri de yılda yaklaşık 300.000 ton buğdaya ihtiyaç duyuyor. Buna karşılık su kıtlığı ve üretim malzemelerinin yüksek maliyeti ve mevcut sezonun üretimini olumsuz etkileyen diğer faktörler nedeniyle bu yılki üretiminin yaklaşık 600.000 ton olması bekleniyor. Diğer taraftan çiftliklerin veya onlarla sözleşme yapan tarafların karaborsada satma isteği nedeniyle açıklanmayan başka miktarların da olması bekleniyor. Kuzeydoğu Suriye bölgeleri, Suriye'de tahıl üretiminin en çok olduğu bölgelerdir.

Suriye rejiminin buğday ihtiyacının bu yıl için en az 1,2 milyon ton olduğu tahmin ediliyor. Buna karşılık rejim bölgelerindeki üretimin 200.000 tonu geçmemesi bekleniyor. Bu nedenle bu yıl için buğday açığının bir milyon tona ulaşabileceği öngörülüyor.

Suriye rejimi, buğdayın fiyatını 900 Suriye lirası olarak belirledi. Diğer taraflar bunu referans alarak fiyat belirledi. Ancak küresel pazarlarda bir kilo buğdayın fiyatı şu anda 2.000 Suriye lirasının üzerinde. Bu da çeşitli tarafları dışarıya satış yapmaya itiyor. Bu ise açığı artırıyor ve farklı taraflar arasında rekabetten dolayı karaborsa oluşturuyor.

Suriye rejimi, muhalif bölgelerdeki buğday ekim alanlarını hedef alarak diğer taraflara baskı yapmaya çalışıyor. Örneğin Mayıs sonunda Gab Ovasındaki ekim alanlarını hedef alarak geniş çaplı yangınlara sebep oldu. Suriye Sivil Savunması, birkaç gün içinde buğday ekim alanlarında 13 yangın görüldüğünü açıkladı. Suriye rejimi ayrıca kuzeydoğu Suriye'den kaçakçılık eylemlerini artırıp teslimatı teşvik etmek için Tabka kırsalında "Şuayb el-Zikr Kapısı yakınlarındaki "Dibsi Afnan" bölgesinde yeni bir silo açtı.

Suriye rejiminin, ihtiyaç açığının yüksek olması ve ithalatı zorlaştıran uluslararası buğday fiyatının yüksek olması nedeniyle geçen yılki krizden daha büyük bir ekmek kriziyle karşı karşıya kalacağına inanılıyor. Buna karşılık muhalefet bölgeleri Türkiye üzerinden buğday ithalatına dayanabilir. Bu ithalatı da genel olarak insani yardım kuruluşları ve yerel konseyler yapıyor.

Özerk Yönetim’in ise buğdayı daha yüksek fiyattan almasından dolayı iyi kaynaklar elde etmesi bekleniyor.

analiz ve düşünce birimi - Jusoor Araştırma Merkezi