Mercek Altında | Doha'daki üçlü toplantı

11 Mart 2021'de Katar, Türkiye ve Rusya Doha'da dışişleri bakanları düzeyinde yapılan üçlü toplantının ardından ortak bir bildiri yayınladı. Toplantıda üzerinde uzlaşı sağlanan en önemli noktalar şunlar:
• Koronavirüsle mücadele dahil olmak üzere, Suriye genelinde insani yardımı kolaylaştırarak ve artırarak Suriye'deki insani krizi hafifletmek için işbirliği yapmak.
• Anayasa Komisyonu çerçevesinde ve Güvenlik Konseyi kararlarına, özellikle de 2254 (2015) sayılı karar ve Soçi konferansının sonuçlarıgereğince siyasi süreci desteklemek için işbirliği yapmak. Buna göre Anayasa Komitesinin altıncı tur görüşmelerinin 2021 yılı Ramazan ayından önce yapılması planlanıyor.

• Özellikle de tutukluların salıverilmesi gibi siyasi süreç için olumlu bir atmosfer yaratılmasına katkıda bulunan güven artırıcı girişimleri desteklemek için işbirliği yapmak.

• Suriye topraklarında terör örgütleriyle mücadelenin devam edeceği vurgulandı.
Bir sonraki üçlü görüşmenin Ankara'da, daha sonra Moskova'da yapılması bekleniyor.
Üçlü toplantı, Suriye'deki aktif devletler arasında yeni bir işbirliği platformu olarak görünüyor. Bu da Astana sürecini destekleyici veya ona paralel bir sürecin başlamasına yol açabilir. 

Rusya, Washington'da neyin pazarlayabileceği konusunda ABD’nin müttefikleriyle bir anlaşmaya varmak umuduyla onlarla Suriye konusunda yeni bir formüle ulaşmaya çalışıyor. Zaten üçlü işbirliği Biden yönetiminin itiraz etmediği insani yardım dosyasına odaklanacak.

Öte yandan Türkiye ve Katar'ın, Suriye'de ve dolayısıyla rejim kontrolü altındaki bölgelerdeki insani krizi hafifletmek için işbirliğini kabul etmelerinin, Rusya'nın siyasi süreçte taviz vermesi karşılığında bir taviz veya taahhüt karşılığında gerçekleştiği düşünülebilir. Bu taviz yaklaşan anayasa komisyonu görüşmelerinin altıncı turunun, anayasal ilkeler üzerinde bir anlaşmaya varma ümidi üzerine verilmiş olabilir. Bu da Amerika Birleşik Devletleri tarafından kabul edilebilir bir şeydir.

Üçlü toplantıda İran bulunmasa da Rusya, platformun amacının İran'ın da bulunduğu Astana sürecini desteklemek olduğunu vurgulayarak İran’a güven verici mesajlar vermeye çalıştı. 

Aslında İran'ın üçlü toplantıda yer almaması, Moskova ile Tahran arasında Suriye dosyasının, ABD ile nükleer dosyası, Irak, Yemen ve Lübnan konusundaki müzakerelerden ayrılmasını gerektiren ortak bir mutabakattan ya da Suriye rejiminin siyasi süreç gibi hususlarda taviz vermesini istemeyen İran'dan duyulan memnuniyetsizliğin bir sonucu olabilir.

Rusya'nın imtiyazlar listesini Suriye rejimi ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin normalleşmesini içerecek şekilde genişletmeye çalıştığı görülüyor. Ancak bu, Katar tarafından kabul edilmedi. Katar, Suriye'nin Arap Ligi üyeliğini askıya alma nedenlerinin hala var olduğunu belirtti. Bu yüzden görüşmeler siyasi süreç ve insani yardımla sınırlı kaldı.

Genel olarak üçlü toplantı, Suriye dosyasındaki tıkanıklıktan kurtulmak için yeni bir fırsat. Ancak bu gerek siyasi süreç gerek insani yardım düzeyinde garantör ülkeler arasında güven artırıcı adımlar atılmasını gerektiriyor. Bununla birlikte sürdürülebilir bir siyasi çözüm çok uzakta görünüyor.

analiz ve düşünce birimi - Jusoor Araştırma Merkezi