İran’ın Beşşar Esed'i karşılaması anlam ve mesajlar




8 Mayıs 2022'de İran, Suriye Rejiminin başı Beşşar Esed'i kabul etti. Bu ziyaret Esed’in 2011'den bu yana yaptığı ikinci ziyaret. 

Hızlı gerçekleşen ve açıklanmayan bu ziyaret, her iki ülke tarafından da açık bir siyasi ve medya takibindeydi. Öyle ki iki ülke arasındaki stratejik ilişkilerde yeni bir sayfanın başlangıcı olarak kabul edildi ve hem ekonomik hem de siyasi bir "çalışma ziyareti" olarak nitelendirildi. 

Zamanlama açısından ziyaret, Rusya'nın dış politikasının birinci önceliği haline gelen Ukrayna sorunuyla ilgilendiği bir zamanda gerçekleşti. Bu da İran'ın Suriye'de nüfuzunu ortaya koymasına ve Rejimle irtibatını güçlendirecek tedbirler almasına olanak sağlıyor.

İran Suriye'deki devlet birimlerine ekonomik, askeri ve güvenlik açısından daha fazla egemen olmaya çalışacak gibi görünüyor. Bu da ziyaret esnasında iki tarafın, enerji ve diğer temel malzemeleri sağlamak için yeni bir kredi hattı aşamasını neden imzaladığını açıklıyor. Bu anlaşmanın amacı Rejim’e, kontrol bölgelerindeki açığı kapatmasına yardımı olmaz.

Buna göre İran bankalarının, 2022'nin başından sonra miktarları azalan yakıtların yerine yeni sevkiyatların gelmesini sağlamak için Rejim’e daha fazla kolaylık sağlaması bekleniyor.

Beşşar Esed'in Tahran'a gelişinden önce İranlı milisler Nisan ortası ile Mayıs 2022 arasındaki dönemde Rakka, Der’a ve Süveyda kırsallarında yoğunlaşan yeni askeri üser kurdu.

Şu söylenebilir; Rejim, güvenlik operasyonlarını tamamlamak, ülkenin kuzey ve doğusunda daha fazla bölgeyi kontrol etmeye çalışmak ve çözüm bölgeleri üzerinde egemenliği yeniden sağlamaya çalışmak için İran'ın askeri, güvenlik ve ekonomik desteğini almasını sağlayacak yeni yerler arıyor.

Buna karşılık İran da yeni bir nükleer müzakere turu öncesinde Suriye'deki nüfuzunu gösterme konusunda istekli. Dışişleri Bakanı Hüseyin Abdullahiyan, 9 Mayıs 2022'de New York'a ziyareti sırasında anlaşmaya bağlı ülkelerin dışişleri bakanlarıyla bir araya gelmeyi planlıyor.

Esed'in Tahran ziyaretiyle ilgili olarak Rusya ile İran arasında bir koordinasyonun varlığından emin olunamasa da bu, Rusya'nın bu hamleleri reddetmesi, küskünlüğü veya isteksizliği anlamına gelmeyebilir. Aksine Rusya, ziyaretten zımnen de olsa memnun olabilir. Rusya, İsrail'in Ukrayna'daki çatışmaya karşı aldığı tavrın arka planında Moskova ile Tel Aviv arasındaki bariz gerginlik ve koordinasyonda azalma görüldüğü bir ortamda başta İsrail olmak üzere uluslararası aktörlere mesaj göndermek için İran'ın Suriye'deki faaliyetlerini kontrol etme taahhüdünün azaldığını göstermek istiyor olabilir.