Mercek Altında | Şam'daki mülteci konferansının mesajları ve muhtemel sonuçları
 
Rusya ve Suriye rejimi hükumeti tarafından Şam'da düzenlenen mülteci konferansı Çarşamba günü başladı. Konferans Suriye rejimi Cumhurbaşkanı, Rusya Dışişleri Bakanı, Çin'in Şam Büyükelçisi, Rusya Ortak Koordinasyon Komitesi Başkanı, İran Dışişleri Bakanlığı elçisi ve Lübnan Toplumsal İşler Bakanı'nın internet üzerinden yaptığı konuşmalarla başladı.

Konuşmacılar, konuşmalarını kendi ülkelerinin ve Birleşmiş Milletler bayrağının yanı sıra başta Venezuela, Brezilya, Irak, Uman ve Hindistan olmak üzere diğer ülkelerin bayraklarının önünde yaptılar.
Konferans birçok tarafa, bazıları genel, bir kısmı da bazı devletlere özel birçok mesaj taşıyor gibi görünüyor.  

En önemli mesajları şu şekilde ifade edebiliriz:
1. Genel mesajlar
• Yerinden olma, Suriye'ye yönelik terörizm ve yaptırımlar nedeniyle olmuştur. Milyonları yerinden eden ve evlerine dönmelerini engelleyen sebep budur. Bu söylem, rejimin, yerinden edilme operasyonlarının ilk günlerinden itibaren tekrarladığı resmi söylem olup daha sonra ekonomik yaptırım meselesini buna dahil etti.

• Mülteci dosyası da dahil Suriye dosyasının çözümü, Rusya’nın girişimiyle Suriye’de başlar. Bir katılımcı, anayasa komisyonu kurulmasını öneren Soçi konferansının sonuçlarının şu an uygulandığını ve başka tekliflerin uygulanmadığını, dolayısıyla Rusya'nın istediği şeyin gerçekleştiğine dair bir örnek verdi.

• Birleşmiş Milletler raporlarına göre Suriyeli mülteciler Suriye'ye dönmek istiyorlar ve Suriye onları almaya hazır. Ancak Dışişleri Bakan Yardımcısına göre eksik olan şey, “cömert eller”. Bu ifade, Suriye rejimine yönelik ekonomik yaptırımların kaldırılmasının yanı sıra yeniden imar süreci için yardım yapılmasına atıfta buluyor.

• 2021'deki Suriye seçimleri, katılacak olanlarla gerçekleşecek. Suriye toprakları dışındaki hiçbir Suriyelinin bu denklemi değiştirme hakkı olmayacaktır. Çünkü isteyen bugün dönebilir.

2. Bazı ülkelere özel mesajlar
1) Avrupa Birliği Devletleri
Konferans, Avrupa ülkelerine, Suriye rejiminin mültecilerin geri dönüşü konusunda iş birliği yapmaya hazır olduğu mesajını vermek istiyor. Zaten bu konu, güvenlik ve entegrasyonla ilgili nedenlerden dolayı Avrupalıları meşgul ediyor.

Ayrıca Avrupa, Suriyeli mültecilerin, finansal kaynak veya siyasi çıkar elde etmek için Türkiye ve diğer ülkeler tarafından kendilerine baskı aracı haline geldiğini belirtiyor. Türkiye'deki mülteciler, Türkiye'nin gireceği herhangi bir savaşta araç olabiliyor. Bunun bir örneği Azerbaycan'da yaşandı. Ayrıca mültecilere Avrupa’ya gitmek için kapıları açacağına dair açıklamalar yapılıyor.

Suriye rejimi hükumeti de konferanstan birkaç gün önce zorunlu askerlik yasası ve geri dönüş prosedürlerini kolaylaştırmaya yardımcı olacak bazı kanunlar çıkardı. Zorunlu askerlik yasasında yapılan değişiklik ile askere gitmek zorunda olanlar, bedelli olarak bunu yapabilecekler. Bu nedenle Suriyeli mültecilerin Avrupa’da kalması için hiçbir gerekçe kalmıyor. Geri dönüşleri de Avrupa yaptırımlarının kaldırılmasını ve yıkılan altyapının imarına katkıda bulunulmasını gerektiriyor.

2) Türkiye
Türkiye’deki resmi kurumlara ve muhalefete, Suriyeli mülteci sorununu çözmek istemeyen tarafın bizzat Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olduğu ve onun, bu dosyayı kişisel menfaat için kullandığı mesajı verildi.

3) Lübnan
Lübnanlı partilere, Suriye ile Lübnan arasındaki iş birliğinin geçmişte pek çok soruna çözüm getirdiği ve Lübnan'ın şu anda karşı karşıya olduğu duruma, özellikle de mülteci sorununa çözüm üretilebileceğine dair mesajlar verildi.

Konferansta medyanın geniş katılımı, katılımcıların konuşmaları, özel oturumlarda değerlendirmeler ve katılımcıların değerlendirmeleri gibi şekli uygulamalara dikkat edildi. Bununla birlikte konuşmaların çoğu resmi söylem ve yukarıda belirtilen mesajlar etrafında döndü. 

Konferansın sonunda Arap ülkeleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Türk kurumları başta olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerine iletilecek mesajların dışına çıkmayan tavsiye ve sonuçların ilan edilmesi bekleniyor.

Analiz ve Düşünce Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi