Mercek Altında | Korona aşısı: Suriye'ye ne zaman ve nasıl ulaşacak?

İngiltere, Aralık 2020 başlarında Koronavirüs aşısı hamlesini resmi olarak başlattı. Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı ülkelerin de 2021 yılı başlarında Coronavirüs aşısını yapmaya başlaması bekleniyor.  Böylece modern dünyanın gördüğü en kötü felaketlerden biri olan Koronavirüsün sonu gelecek.
Suriye gibi yoksul ve düşük gelirli ülkeler ise Koronavirüs aşısına ulaşmada bazı sorun ve engellerle karşılaşacaktır. Bu sorunları şu şekilde özetleyebiliriz:

1- Büyük ülkeler, halkları için aşı satın almak, ülkeyi vuran ekonomik durgunluktan çıkışı hızlandırmak ve vatandaşları rahatlatmak için birbirleriyle yarışıyor. Bu ülkelerdeki politikacılar, aşının kendilerine yeniden iktidar olma fırsatı sağlamasını istiyorlar. Bu durum, doğrudan firmalarla veya aracılar yapılan müzakere süreçlerinin bir sonucu olarak resmi fiyatlarından daha yüksek meblağlar ödemek zorunda kalsalar bile onları çok büyük miktarda aşı siparişi vermeye itti. Suriye ve benzeri ülkelerdeki rejim, muhalefet veya özerk yönetimlerin aşıya ulaşmayı öncelikleri arasına almaması ve aşıyı önemsememesi bekleniyor.

2- Aşının ilk çıktığı dönemlerde ülkeler nispeten daha büyük miktarlarda para ödemek zorunda kalıyorlar. Pfizer aşısı ve Moderna aşısının tek dozunun en az 20 ila 30 dolar arasında olması bekleniyor ve herkesin iki doz aşı vurulması gerekiyor. Bu da bütün Suriyeliler için yaklaşık 30 milyon doz aşı almak anlamına geliyor. Bu miktarda aşı yaklaşık 750 milyon ABD doları etmektedir ki bu, kaynakların başka ihtiyaçlara yönlendirilmesi nedeniyle Suriye'de elde edilmesi zor bir rakam. Suriye birkaç nüfuz bölgesine bölünmüş ve her bölge kendisine ait kısmı ödese bile maliyet hala yüksek olacaktır. 
Oxford, Çin ve Rusya aşıları gibi daha ucuz aşıların etkinliği hala tartışılmaktadır. Ayrıca aşıyı üreten ülkelerin, kendileri için yeterli olacak yüksek üretim oranlarına ancak birkaç ay sonra ulaşmaları bekleniyor.

3- Koronavirüs aşısı, özel uçaklarla taşınmasından depolamaya kadar entegre bir sağlık sistemi gerektiriyor. Bazı aşılar -70 dereceye kadar varan düşük sıcaklıklara ihtiyaç duyuyor. Ayrıca kadroların zaman, mekanizma ve takip açısından eğitilmesi gerekiyor. Suriye’de bu mümkün görünmüyor. Böyle bir sistemin hazırlanması da nispeten uzun zaman alıyor. 
Aşının türü ne olursa olsun, aşıyı alma ve onu halka dağıtma mekanizması Suriye'deki en büyük problem olacaktır. Çünkü Suriye’deki sağlık sektörü halihazırda sıradan hastalıklarla baş edememekte ve yeterli sağlık personeli bulunmamaktadır. 

4- Aynı şekilde muhalefet bölgeleri ile Özerk Yönetim bölgelerinin yasal meşruiyet sahibi olmadan aşı talep etmesi meselesi gündeme gelebilir. Bu da özellikle de aşı talebi ilk aşamada ülkelerle sınırlı olacağı ve ancak belli bir süre sonra ticari olarak temin edilebileceği için uluslararası kuruluşların bile aşı yapmasını engelleyebilir.  

5- 2020'nin ilk yarısında Korona ile ilgili yardım diplomasisine benzer şekilde 2021 yılında da Korona aşısının dağıtımı diplomasinin yaygınlaşması bekleniyor. Bu nedenle bütün nüfuz bölgeleri ile Suriye'nin 2021'in sonlarında aşı hibesi alması bekleniyor. Ancak bu yönetim sistemleri aşı, dağıtımı ve depolanması sorunuyla karşı karşıya kalacaktır.

Analiz ve Düşünce Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi