Mercek Altında | Analitik okuma HTŞ ve İdlib’te Hisbenin Dönüşü 

"Hisbe" toplumun kontrol altına alınması için kullanılması ve siyasi bir araca dönüştürülmesinden bu yana İslami grupların düşüncesinde temel bir nokta olagelmiştir. Hatta tarihte bazı idareci ve sultanlar siyasi düşmanlarını ortadan kaldırma ve öldürmek için hisbeyi kullanmışlardır.
İslami gruplar hisbe düşüncesine çağırırken “emr-i bi’l-ma’ruf nehy-i ani’l-münker” (iyiliği emretme, kötülükten sakındırma) ilkesine dayanmaktadır.  Bu gruplar bu ilkenin uygulanmasında “nasihat” etmekten kötülük olarak görülen şeyi değiştirmek için “güç” kullanımına kadar varan seviyelerde farklılaşmaktadır. DAEŞ daha önce tarihsel açıdan bakarak bu ilkeyi bürokratik bir kurum haline getirmeyi başarmıştı. Bu kurumun görevi ibadetlerde örgütün ilan edilen fikri örgütlenme çizgisiyle tam uyum içinde olmasını sağlamaktı.   
HTŞ ve diğer gruplar kontrol ettikleri bölgelerde İdlib’teki “Sevâ’idü’l-Hayr” kurumunun iki sene önce hisbe ilkelerini uygulayacak bağımsız bir kurum oluşturma teklifine rağmen bunu başaramadılar. Bu kurumda çalışan kişilerin insanların genel özgürlüklerine tecavüzlerde bulunması ve çeşitli yolsuzlukların ortaya çıkmasından dolayı kurum feshedildi.  
HTŞ, İdlib ve kırsalında “Felah İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Merkezi” adı altında hisbe fikrini tekrar getirmek istiyor. Merkezin görevleri erkek ve kadınların bir araya gelmesini engellemek, kötülükleri ve alenen yapılmasını önlemek ve ihlal edenlere karşı sıkı önlemler almak olarak açıklandı. Ayrıca "Merkez" çalışanlarını, “suç duyurusunda bulunma, tutuklama, yargılama ve insanları adalete teslim etme” gibi yetkilere sahip dini polis seviyesine çıkaracak diğer detay ve görevlerin olduğu belirtildi.  
HTŞ, önceki başarısızlığına rağmen çeşitli amaçlara ulaşmak için bu fikrin bir an önce uygulanmasını istiyor. En önemli hedefleri ise şunlardır:  
Topluma daha fazla nüfuz etmek: HTŞ’ye birçok şekilde bağlı olan diğer kurumlara ek olarak HTŞ ve Kurtuluş Hükümetine bağlı yeni bir hisbe kurumunun dayatılması, varlık açısından ona şer’î bir boyut kazandıracak, onu ve bölgedeki yönelimlerini destekleyen belirli politikaların uygulanmasına izin verecektir. 
HTŞ blokları arasında denge: HTŞ içerisinde örgütün dini görevlerini yerine getirmedeki gevşekliğini eleştiren yöneticilerin bulunmasından dolayı hisbenin bizzat kendisi, iç dengede bir faktör olarak kabul ediliyor. Bunların veya onlara yakın kişilerin hisbe kurumunun başına getirilmesi teorik açıdan örgüt kenetlenmesini arttıracaktır.   
Cihatçı eğilimlerle uyum: HTŞ kendisini İdlib'teki cihatçı örgütler ve onların hareketleri dosyasını kontrol eden taraf olarak görse de buna paralel olarak bu örgütler arasındaki muhtemel nefreti azaltmak için çalışıyor. Hisbe kurumunun yürürlüğe girmesi, diğer örgütlerin de yeni merkezin yönetimi altında bazı görevleri üstlenebilme imkanından dolayı bu nefreti azaltmanın yollarından biri olarak görünmektedir. 
Toplumun hareketlerinin ve yönelimlerinin kontrol altına alınması: DAEŞ’in kendi kontrolündeki toplumlar üzerinde uyguladığı mühendislik gibi HTŞ de toplumun hareketlerini ve yönelimlerini kontrol altına almayı amaçlıyor. Aynı şekilde HTŞ bu yeni kurum aracılığıyla topluma daha fazla kısıtlama getirebilir ve onu yakından izleyebilir. 
Pratikte yeni hisbe grupları belirli dini eğilimleri uygulamayabilir. Ancak onların varlığı ve sürekliliği HTŞ için topluma yayılmanın derinleştirilmesi, toplu eylemlerinin kontrol edilmesi, HTŞ bileşenleri ve bölgedeki diğer dini gruplar arasında belirli bir denge kurulması gibi bazı kazançlar sağlayacaktır. Ayrıca hisbe HTŞ ve toplumda ileri gelen kişiler arasında bir iletişim kanalı görevi görecektir.

Dini Hareketler Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi