ABD’nin Suriye yaptırımlarından muaf olanlar listesi (2020-2022)



ABD’nin Suriye rejimine uyguladığı yaptırımlar ve bu yaptırımların istisna listeleri, ekonomik konulara doğrudan etkisinin yanı sıra Suriye ve bölgedeki siyasi, saha ve sosyal ortamla ilgili en önemli konular arasında yer almaktadır.

ABD, 2020’nin ikinci yarısından 2022 ortasına kadar Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi aracılığıyla Suriye’ye uygulanan ABD yaptırımlarından bazı sektörleri hariç tutan 3 düzenleme yayınladı. Mayıs ayında yayınlanan en son düzenleme, diğerlerinden daha fazla ses getirdi. Bunun nedeni, son listenin istisnalar açısından en önemli ve kapsamlı olmasıydı.

1. ABD’nin Suriye yaptırımlarından muaf olanlar listesi 2020
Eylül 2020’de yalnızca 3 aylık bir süre için istisnalar yayınlandı. Bu düzenleme, Emma Tel şirketi ve Emma Tel’in %50 veya daha fazla hissesine sahip olduğu kuruluşlarla askıya alınan işlerin sona erdirilmesine izin veren bir istisnayı içeriyordu.

Emma Tel, Ebû Ali Hızır lakabıyla tanınan Suriyeli iş adamı Hızır Ali Tahir tarafından Aralık 2018’de kurulmuş bir telekomünikasyon şirketidir. Ebû Ali Suriye rejiminin bir ortağı olup Esma Esed için çalışmaktadır. Bu kişi, düzenlemenin yayınlandığı ay yaptırım listesine alındı. ABD yönetimi, daha sonra Emma Tel’i iş yapılması yasaklanan ticari kuruluş olarak resmi yaptırım listesine dahil etti.

Şirket, ticari sözleşmeler ve acenteler veya bölge şubeleri ile finansal işlemler yoluyla ABD merkezli Apple şirketi dahil olmak üzere birçok şirketten akıllı telefon ve bilgisayar ithal ediyordu. Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi, bu şirketlere yeni işlem açmadan bu işi sona erdirmek için geçici bir lisans verdi.

ABD’nin yayınladığı istisna listesi, şirketin ambargo altında kalacağını ve istisnaların, yaptırım listesindeki diğer kişi veya şirketlerle ilgili olmadığını belirtti.

2. ABD’nin Suriye yaptırımlarından muaf olanlar listesi 2021
ABD yaptırımlarının ikinci istisna listesi, covid-19 salgınının ve dünyadaki varyantlarının yayılmasıyla eşzamanlı olarak Haziran 2021’de yayınlandı. Süre tam bir yılı olarak belirlendi. Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası kuruluşlar, salgınla bölgesel veya yerel çapta değil, küresel çapta mücadele edilmesi gerektiğini belirterek bütün bölgelere salgınla mücadele malzemelerinin teslim edilmesini talep etmişti.

Suriye rejimine yakın sivil toplum kuruluşları da rejime yönelik yaptırımların tamamen kaldırılmasını ısrarla talep etti. Bazı kuruluşlar da yaptırımların Rejimin tedavi gereksinimlerini karşılama kabiliyetini baltaladığı ve salgınla mücadele gibi insani amaçlar için yaptırımların kaldırılması gerektiğini belirterek bu talebe katıldı.

Bu manzara karşısında ABD yönetimi, rejimin kontrolü altındaki bölgelere ve ona bağlı kurumlara covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında her türlü malzemenin verilmesini kolaylaştıran 21 Sayılı Düzenleme’yi yayınladı. Bu listede Polymedics LLC ve Letia Company ile bu iki şirketin %50 veya daha fazla hisseye sahip olduğu şirketler de yer aldı. Bu iki şirket, Esma Esed’e yakın olan Lina Muhammed Nezir el-Kinaye’ye ait.

ABD’nin istisna listesi, kaynakları ne olursa olsun koruyucu malzemelere ek olarak aşılar, araştırma ve tedavi için gereken hizmetleri ve araştırmaları içeriyordu.

Verilen iznin, salgınla mücadele ekipmanı ithal etmek isteyen bütün kurum ve şirketlere yetki verdiği dikkat çekiyordu. Ancak bu izni isteyen sivil toplum kuruluşlarının büyük kısmı, Esma Esed’e yakın olduğu için adı geçen şirketler özellikle belirtildi. Liste, ordu ve güvenlik kurumlarının teknik kabiliyetlerini destekleyebilecek hiçbir teknolojiden yararlanmaması gerektiği vurgulanmıştı.

3. ABD’nin Suriye yaptırımlarından muaf olanlar listesi 2022
Genelge, 12 Mayıs 2022 tarihinde Brüksel’de düzenlenen “Suriye ve Bölgenin Geleceğini Destekleme Konferansı”ndan sadece iki gün sonra yayınlandı. Bu konferansta ABD, Avrupa Birliği ve diğer bağışçılar, 6,4 milyar eurodan fazla bağış yaptı. Genelge, aynı zamanda DAEŞ karşıtı Uluslararası Koalisyon’da yer alan ülkelerin dışişleri bakanlarının katıldığı Ribat toplantısından sadece bir gün sonra yayınlandı. Toplantının sonuç bildirgesinde Uluslararası Koalisyon’un, Irak ve Suriye’de DAEŞ’ten kurtarılan bölgelerde kapsamlı bir şekilde yerel toparlanma ve istikrar için desteğini sürdürdüğünü vurgulandı.

ABD’nin istisna listesi, kuzey ve kuzeydoğu Suriye bölgelerindeki 12 ekonomik ve hizmet sektörünü içeriyor. Suriye rejimi tarafından kontrol edilen bölgeler ile Heyet-i Tahrir el-Şam (HTŞ) tarafından kontrol edilen bölgeler dahil edilmedi. Aynı şekilde Afrin bölgesi ve ona bağlı köylerdeki Suriyeli muhalif bölgelerden bahsedilmedi. Buna ek olarak Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından kontrol edilen Tel Rıfat bölgesi de dahil edilmedi.

Bu iznin, adı geçen bölgelerde kalkınma sürecini başlatmak için bazı büyük ekonomik sektörleri kapsadığı görülüyor. Listede iznin süresi hakkında bir bilgi verilmedi. Dikkat çekici bir husus da adı geçen sektörlerde çalışan kurum ve şirketlere Suriye petrolünden elde edilen ürünlerden faydalanmasına izin verilmesidir. Bununla birlikte rejime bağlı kurumların ve kişilerin, yasaklı listede olduğu ve bu istisnalara katılmaları veya onlardan yararlanmalarının yasak olduğu belirtiliyor.

Özet

ABD yaptırımlarını ve istisna düzenlemelerini incelediğimizde ABD’nin, Suriye rejimi ve rejimle bağlantılı bütün kurum ve kişiler üzerindeki sürekli ve uzun vadeli baskı kurma stratejisini görmek mümkün. Bu yaptırımların ve faaliyetlerin etkileri ve etkinliği, bazen rejimi de aşıp onunla alakalı olmayan etkilere sebep olabiliyor. Bu nedenle ABD yaptırımları, sivillerle ilgili sivil sektörleri sürekli olarak muaf tutuyor.

İlk istisna listesi, 2020’de yayınlandı ve yabancı şirketlere çıkarlarını belirli bir zamanda kurtarma fırsatı verdi. Böylece bu şirketler rejime bağlı şirketlerle daha önce yaptıkları anlaşmaların etkilerinden zarar görmeyeceklerdi.

İkinci istisna listesi, covid-19 salgınının yayılmasıyla birlikte dünyanın tanık olduğu istisnai durumlara uyum amacıyla 2021 yılında geldi. Bu istisna, rejimin halk sağlığı sektörü ve tıbbi malzeme sektörlerindeki fırsatlardan yararlanmasına izin verdi. Ancak bu, rejimin hedeflediği insani durumun ağırlaşmasından ABD yönetimini sorumlu tutmadı. Rejim, sivil toplum örgütleri aracılığıyla kamuoyu baskısı oluşturmak içim halk sağlığını kasıtlı olarak ihmal ediyordu.

ABD yaptırımlarının istisnaları arasında en önemlisi, rejimi ve kontrol ettiği bölgeleri sadece ekonomik olarak izole etme ve üzerinde maksimum baskıyı sağlama konusunda genel ABD stratejisine hizmet eden üçüncü düzenlemeydi. ABD yönetimi, rejimin kontrolü dışındaki bölgelerde farklı bir çalışma ortamı yaratıp bu bölgelerle rejimin kontrolü altındaki bölgeler arasında karşılıklı ticareti artırmayı hedefliyor. Aynı zamanda rejim ve kontrolü dışındaki bölgelerde destek veren yerel, bölgesel ve uluslararası aktörler üzerindeki baskıyı kaldırmayı bu bölgelerdeki uluslararası yatırımlara geniş bir alan sağlamayı hedefliyor.

Harita ve grafiklerin detaylı analizini görüntülemek için lütfen (buraya) tıklayın.