Mercek Altında | Suriye Merkez Bankasının mevduat sertifikaları ihraç etmesi

Suriye Merkez Bankası, 2020 yılında üçüncü kez, Ekim ayı sonlarında bir tanesi 100 milyon Suriye lirası değerinde (yaklaşık 45 bin dolar) olan mevduat sertifikaları piyasaya ihraç etti.

Merkez bankaları, bu tür sertifikaları ihraç etmekle genel olarak şunları hedefliyor:

1- Nakit likiditesini kontrol etmek, piyasalardaki para arzını azaltmak, böylece enflasyonu düşürmek ve fiyat artışını yavaşlatmak.

2- Bankaların, kaynaklarını tahmin etmede ve bankacılık sektörünü canlandırmada daha özgürce çalışmalarına yardımcı olacak bir getiri eğrisi oluşturmak.

3- Bankacılık yatırımcılarına güvenli gelir kaynakları sağlamak ve kaynaklarını harekete geçirmek için alınıp satılabilecek bir bankacılık ürünü oluşturmak.

Suriye Merkez Bankası tarafından yapılan bu ihraç, çeşitli mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki keskin bir artış, Suriye rejimi tarafından kısmi yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması ve Merkez Bankası tarafından yönetilen Suriye lirasının büyük değer kaybetmesiyle eş zamanlı gerçekleşti. Bu adım esas olarak özel ve devlet bankalarının ellerinde tuttukları ek meblağı çekerek arzı azaltmaya dayalı olarak piyasadaki likiditeyi kontrol altına almayı hedefliyor.

Bu adımın başarılı olmasının önünde iki ana sebep bulunuyor:

1: İhracın yapılacağı bankalardan çekilen miktarlar, sahip oldukları nakit rezervinin %10'unu geçmeyen fazladan oluşuyor ve bu bankalar, kredi taleplerinde sıkıntı yaşıyor. Sadece kamu bankaları da bu işleme katılabilir. Daha önceki ihraçlara Suriye piyasasında faaliyet gösteren 17 bankadan sadece 8 banka (6 devlet ve 2 özel banka) katılmıştı. Bu bankalar da sermayelerinin ve mevduat sahibi devlet kurumlarının tasarruflarının bir bölümünü kullanıyor. Bu nedenle nakit likiditesini kontrol etme amacı, bu yolla yüksek ihtimalle gerçekleşmeyecektir. 

2. Suriye Merkez Bankası'nın bu ihraçla, yaklaşık %7'lik bir faiz oranıyla 100 milyar Suriye lirası toplaması bekleniyor. Bu oran ise piyasalardaki enflasyon oranından çok düşük bir faiz oranı. Bu nedenle bankacılık sektörünün gelirlerini arttırma hedefi gerçekleşmeyecektir. Bu tür tahvilleri satın alan bankalar, kesin bir şekilde zarar edecek ve bu, onların yıllık gelirlerine yansıyacaktır.

En önemli iki aracı kaybeden Suriye Merkez Bankası, döviz kurunda istikrarın yanı sıra mal ve hizmet fiyatlarını kontrol etme hedefine ulaşmak için yeni araçlar kullanarak manevra yapmaya çalışıyor. Bu önemli araçlar ise şunlar: Merkez bankasının Suriye hükumetine güvenmesi ve çeşitli programlarına tam olarak teslim olması yüzünden Suriyelilerin güvenini kaybetmesi, tekrarlayan krizleri yönetememesi ve döviz fiyatını kontrol etmek için kullandığı araçlardan biri olan nakit rezervlerinin büyük kısmını kaybetmesi. Merkez Bankası da bu yüzden yeni araçlar üretiyor ve kullanıyor. Ancak bu araçların, likiditeyi veya fiyatları kontrol etmek açısından hiçbir sonuç vermesi beklenmiyor. Bununla birlikte bu araçlar, fonların kısa bir süre için -sertifika süresi boyunca- başka yerlere dağıtılmasına sebep olabilir.

Analiz ve Düşünce Birimi - Jusoor Araştırma Merkezi