Mercek Altında | Halep’te en geniş ihtiyati haciz hamlesi- Değerlendirme ve vergi toplama

Suriye rejimi Maliye Bakanlığı, hazineye para koymak için ve Suriye'de, özellikle de Şam ve Halep'te güç ve servet yönetimi politikasıyla ilgili daha derin nedenlerden dolayı Halep’te akaryakıt ve ulaştırma sektöründe çalışan yaklaşık altı yüz elli tüccarın mallarına ihtiyati haciz kararı aldı. 

Geçtiğimiz yıllar boyunca Şam, güvenlik makamlarının daha fazla etkili olması nedeniyle tüccarlar, yatırımcılar ve zenginlerden para toplamaya ve onlara yönelik birçok uygulamaya şahit oldu. Rejim, bu ekonomi ve güvenlik politikalarını tüm illere, özellikle de şu an geniş bir hamlenin gerçekleştiği Halep’e yaymaya çalışıyor. 

Halep'e yönelik bu hamlenin iki ana nedenden kaynaklandığı görülüyor:

1.    Rejim, açığını kapatmak için Halep'teki tüccarları kullanmak istiyor. Halep tüccarları, iş yerleri ve fabrikalarının uğradığı büyük zarara rağmen hızla yeniden sahneye çıkabildiler. Halep’teki tüccarlar, muhalefet bölgelerine yakın yerlerde olmanın faydasını görüyorlar. Bu, onların Suriye pazarlarındaki eksik malzemeleri temin etmelerini sağlıyor. Ayrıca Suriye rejiminin illere tahsis ettiği yakıt gibi mal ve imkanlardan yararlanıyorlar. Örneğin bu tüccarlar, çalışmayan araçlar için bile yakıt aldılar. Bu da onların daha fazla taşıma, dolayısıyla daha büyük karlar elde etmelerini sağladı.

2.    Rejim, Halep'te çok geniş ticari ilişkilere ve büyük mali yeteneklere sahip tüccarları ve yatırımcıları kontrol altına almayı ve onları, özellikle de bazı devlet kurumlarının veya resmi veya yardımcı güvenlik güçlerinin Halep'te sanayi ve ticaret çarkını engellemesinden şikayet edenleri, güvenlik ve ekonomik sisteminin altına almayı istiyor.

Ancak şu ana kadar gerçekleşen en büyük hamle olan bu uygulama, türünün ilk örneği değil. Rejim, son zamanlarda Halep'teki tüccarlar ve yatırımcılara baskı yapmak için çeşitli hamleler yürüttü. En önemlilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

1.    2021 yılının başlarında rejime bağlı gümrük idaresinin gerçekleştirdiği müsadere hamlesi. Bu hamle, Halepli tüccarları öfkelendirmiş, ardından çok sayıda tüccar işlerini durdurduklarını ve ülkeyi terk etme niyeti taşıdıklarını açıklamıştı. Bunun üzerine müsadere operasyonlarından geri adım atılmış ve çalışmaların düzenlenmesi için bir yönetmelik yayınlanmıştı. 

2.    Ağustos 2021'de Güvenlik makamları, çok sayıda Halepli tüccarı Şam'a çağırarak bir miktar para ödemeleri için pazarlık yapmıştı.

3.    Rejim, bazı Halepli tüccarlara 2021'in ortalarından bu yana büyük meblağlarda para cezası kesti. Örneğin sanayici Hişam Dağman, yaptığı açıklamada cezasını ödememe ve işlerini durdurmasına karşılık kendisine milyarlarca lira teklif edildiğini söylemiş ve işlerini Mısır’a aktarmıştı. Halep'in çok sayıda sanayici ve tüccarı da onunla dayanışma içine girmişti. Ancak üç ay sonra, 28 Ağustos 2021'de öldüğü açıklandı. 

Rejimin izlediği ihtiyati haciz uygulaması, Başbakanlığa bağlı Merkezi Takip ve Teftiş Kurumu tarafından toplanan bir takım soruşturma ve belgelere dayanıyor. Kurum, raporunu Başbakana sunuyor. O da kararın uygulanması hususunda güvenlik birimleriyle istişare ediyor. Haciz kararı ise ancak Maliye Bakanlığına “uzlaşma” adı altında para ödemekle kalkıyor. 

İhtiyati haciz, kontrol altına alma araçlarından biri olmanın yanı sıra rejim ile tüccar sınıfı, yatırımcılar ve hatta varlıklı yetkililer arasındaki mali ve ekonomik ortaklık haline geldi. Bu noktada aynı anda altı yüz elli kişiyi kapsayan ihtiyati haciz, rejimin düzenlemeleri kapsamında güvenlik ve ekonomik katılımın gerekli olduğu konusunda sert bir mesaj gönderiyor. Bu adımla eş zamanlı olarak bu uygulamalara itiraz ederek Suriye’den çıkma kararı alan bir vergi mükellefi sanayici öldü. Rejim, bu sert hamlesinde bunu da kullanıyor. Bununla birlikte hamlenin genel olarak Suriye'de, özelde ise Halep'teki tüccarlara ve yatırım sektörüne karşı devam etmesi bekleniyor. 

analiz ve düşünce birimi - Jusoor Araştırma Merkezi